Tiêu chuẩn PGS là gì?
PGS là tên viết tắt của cụm từ Participatory Guarantee System – Hệ thống đảm bảo có sự tham gia, là hệ thống chứng nhận có sự tham gia đảm bảo sản phẩm được sản xuất theo đúng quy trình cũng như tuân thủ theo các tiêu chuẩn và quy định của sản xuất hữu cơ. Tại Việt Nam, chứng nhận PGS được đánh giá theo tiêu chuẩn hữu cơ PGS Việt Nam. Bộ tiêu chuẩn được xây dựng từ 2008 dựa trên tiêu chuẩn của IFOAM tham chiếu tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ 10TCN 602-2006 do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành. Tháng 9/2013, tiêu chuẩn PGS Việt Nam được IFOAM đánh giá và công nhận là thành viên trong gia đình tiêu chuẩn của IFOAM. Sau khi nhà nước công bố tiêu chuẩn hữu cơ Quốc Gia TCVN11041, tiêu chuẩn PGS Việt Nam được tham chiếu và cập nhật theo tiêu chuẩn Việt Nam thay cho tiêu chuẩn ngành 10TCN 602-2006. Đây cũng là chứng nhận theo tiêu chuẩn cho thị trường nội địa được IFOAM công nhận duy nhất ở Việt Nam hiện nay
Vậy tiêu chuẩn hữu cơ PGS có gì khác với các tiêu chuẩn hữu cơ được ban hành như USDA, EU Organic, JAS, COR,…?
PGS là hệ thống có sự tham gia của doanh nghiệp và các cá nhân liên quan trực tiếp tới chuỗi sản xuất như nông dân, người tiêu dùng, các doanh nghiệp, các tổ chức phát triển NGO, chính quyền địa phương, nhà khoa học vv… Trong đó chú trọng phương pháp tổ chức kiểm tra, giám sát chéo trong hệ thống nhằm đảm bảo sự tuân thủ các tiêu chuẩn trong quá trình sản xuất và các quy định trong tiêu thụ sản phẩm hữu cơ.
PGS tập trung vào 02 khía cạnh chính: Sự gắn kết trực tiếp giữa người sản xuất và người tiêu thụ (cung-cầu); Tạo dựng niềm tin cho người tiêu dùng về các sản phẩm được sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ.
Các tiêu chuẩn PGS Việt Nam gồm 5 chương với 124 tiêu chuẩn, cơ bản bao gồm:
- Nguồn nước được sử dụng canh tác hữu cơ phải đạt QCVN 08-MT:2023/BTNMT; Đất canh tác phải đạt giới hạn kim loại nặng theo QCVN 03-MT:2023/BTNMT, và dư lượng hóa chất BVTV tồn dư trong đất theo QCVN 15:2008/BTNMT
- Khu vực sản xuất hữu cơ phải được cách ly tốt khỏi các nguồn ô nhiễm như các nhà máy, khu sản xuất công nghiệp, khu vực đang xây dựng, các trục đường giao thông chính…
- Cấm sử dụng tất cả các đầu vào hóa học tổng hợp như phân bón hóa học, thuốc BVTV, thức ăn công nghiệp hoặc kháng sinh trong sản xuất hữu cơ.
- Cấm sử dụng các loại thuốc trừ cỏ và các chất tổng hợp kích thích sinh trưởng
- Các thiết bị phun thuốc đã được sử dụng trong canh tác thông thường không được sử dụng trong canh tác hữu cơ
- Các dụng cụ đã dùng trong canh tác thông thường phải được làm sạch trước khi đưa vào sử dụng trong canh tác hữu cơ.
- Nông dân phải duy trì việc ghi chép vào sổ tất cả vật tư đầu vào dùng trong canh tác hữu cơ.
- Không được phép sản xuất song song: Các cây trồng trong ruộng hữu cơ hoặc động vật nuôi hữu cơ phải khác với các cây, vật nuôi được sản xuất thông thường
- Đảm bảo khu vực sản xuất hữu cơ không bị ô nhiễm từ bên ngoài:
- Nếu ruộng gần kề có sử dụng các chất bị cấm trong canh tác hữu cơ thì ruộng hữu cơ phải có một vùng đệm để ngăn cản sự xâm nhiễm của các hóa chất từ ruộng bên cạnh. Cây trồng hữu cơ phải trồng cách vùng đệm ít nhất là một mét (01m).
- Nếu sự xâm nhiễm xảy ra qua đường không khí thì cần phải có một loại cây được trồng trong vùng đệm để ngăn chặn bụi phun xâm nhiễm. Loại cây trồng trong vùng đệm phải là loại cây khác với loại cây trồng hữu cơ. Nếu việc xâm nhiễm xảy ra qua đường nước thì cần phải có một bờ đất hoặc rãnh thoát nước để tránh bị xâm nhiễm do nước bẩn tràn qua.
- Các loại cây trồng, động vật nuôi sẽ phải trải qua giai đoạn chuyển đổi: Cây hàng năm phải qua giai đoạn chuyển đổi 6 tháng nếu khu vực sản xuất được chứng nhận là “đủ điều kiện sản xuất an toàn” hoặc 12 tháng trong trường hợp không có chứng nhận an toàn. Sản phẩm trong thời kỳ chuyển đổi không được bán là hữu cơ
- Các loại cây trồng lâu năm được sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ trọn một vòng đời từ khi kết thúc thu vụ trước cho đến khi ra hoa và thu hoạch vụ tiếp theo. Sản phẩm sau thời gian chuyển đổi có thế được bán như sản phẩm hữu cơ sau khi đã được cấp chứng nhận PGS
- Đối với cơ sở có sẵn các vật chất hữu cơ có động vật nuôi muốn chuyển đổi sang hữu cơ sẽ phải trải qua một giai đoạn chuyển đổi tối thiểu như sau:
- Đối với động vật nuôi lấy sữa – 90 ngày
- Đối với động vật nuôi lấy thịt – 12 tháng
- Đối với gia cầm nuôi lấy trứng – 42 ngày
- Cấm sử dụng tất cả các vật tư đầu vào có chứa sản phẩm biến đổi gen (GMO).
- Nên sử dụng hạt giống, các vật liệu trồng trọt, chăn nuôi hữu cơ sẵn có. Nếu không có sẵn, có thể sử dụng các nguyên liệu gieo trồng thông thường nhưng cấm không được xử lý bằng thuốc bảo vệ thực vật hóa học trước khi gieo trồng. Nếu không thể tìm được hạt giống không xử lý hóa chất thì được phép rửa hạt giống bằng nước sạch để loại bỏ hóa chất trước khi sử dụng
- Đối với động vật nuôi, được nuôi theo phương pháp hữu cơ ngay từ khi chúng sinh ra. Tuy nhiên, nếu không có con giống hữu cơ thì có thể sử dụng con giống thông thường để nuôi hữu cơ nhưng phải đạt số ngày tuổi tối đa như sau
- 2 ngày tuổi đối với gà nuôi lấy thịt;
- 18 ngày tuổi đối với gà mái nuôi lấy trứng;
- 2 tuần tuổi đối với các loại gia cầm khác;
- Lợn giống 6 tuần tuổi và sau khi cai sữa;
- 4 tuần tuổi đối với bò sữa và dê (nhưng động vật phải được quản lý theo phương pháp hữu cơ trong vòng 1 năm trước khi được bán như là một sản phẩm hữu cơ )
- Trên 50% thức ăn chăn nuôi phải được trại nuôi hữu cơ tự sản xuất hoặc hợp tác sản xuất với các trang trại hữu cơ khác. Lượng còn lại cân đối giữa thức ăn hoàn toàn hữu cơ (>50%) và lượng thức ăn thông thường (<10-15%: tùy thuộc vào loại động vật nuôi. 10% cho động vật nhai lại (trâu bò) và 15% cho động vật không nhai lại căn cứ theo lượng chất khô tiêu thụ hàng năm.
- Cấm đốt cành cây và rơm rạ, phá rừng và hủy hoại môi trường sinh thái
- Cấm sử dụng phân người.
- Phân động vật lấy vào từ bên ngoài trang trại phải được ủ nóng trước khi dùng trong canh tác hữu cơ.
- Cấm sử dụng phân ủ được làm từ rác thải đô thị.
- Các sản phẩm từ bio gas gồm nước và chất lắng không được sử dụng trực tiếp mà phải đưa vào ủ nóng trước khi đưa ra ruộng để sử dụng
- Nông dân phải có các biện pháp phòng ngừa xói mòn và tình trạng nhiễm mặn đất.
- Một loại cây phân xanh phải được đưa vào cơ cấu luân canh cây trồng trong một năm
- Túi và các vật đựng để vận chuyển và cất giữ sản phẩm hữu cơ đều phải mới hoặc được làm sạch. Không được sử dụng các túi và vật đựng các chất bị cấm trong canh tác hữu cơ.
- Thuốc BVTV bị cấm trong canh tác hữu cơ không được phép sử dụng trong kho trữ sản phẩm hữu cơ.
- Chỉ những phân bón, chất dưỡng đất và các đầu vào được liệt kê trong danh mục phê chuẩn của PGS mới được phép sử dụng.
